دکتر فرمانیان در هشتمین نشست از دومین همایش علمی «سیره امام رضا (علیه السلام)؛ آموزه ها و کارکردها» با موضوع «تعامل و ارتباط با اهل سنت و همگرایی در سیره رضوی» که در سالن همایشهای امام موسی صدر دانشگاه ادیان و مذاهب استان قم برگزار شد، ابراز کرد: در باب سیره امام رضا(علیه السلام) اثار متعددی نوشته شده است که با بررسیهای انجام شده در این آثار در مییابیم تمام آنها بر اساس سنت «فعلیه و قولیه» این امام بزرگوار کار شده است.
وی ابراز کرد: ما باید به سنت «تَرکیه» امام رضا(علیه السلام) تأکید کنیم؛ یعنی کارهایی که این امام بزرگوار میتوانستند انجام دهند ولی انجام ندادند. متأسفانه ما به این سنت خیلی کم توجه کردهایم. امام رضا(علیه السلام) بدگویی از صحابه و جعلی دانستن روایات اهل سنت را ترک کرده بودند.
رئیس دانشکده مذاهب اسلامی دانشگاه ادیان و مذاهب با اشاره به اینکه امام رضا(علیه السلام) روایاتی که اهل سنت به آن تمسک کردهاند را در هیچ جایی رد نکردهاند و سند حدیث را جعلی ندانستند، خاطر نشان کرد: در تمام این روایات، تفسیر را تبیین کردهاند. امام رضا(علیه السلام) روایت را رد نمیکنند؛ ضمیر را جایی بر میگرداند که کل محتوا عوض میشود. به این سیره امام رضا(علیه السلام) که از آن به عنوان سنت «تَرکیه» یاد میشود، در کتاب «عیون اخبار الرضا(علیه السلام)» اشاره شده است.
فرمانیان به انواع مناظره اشاره کرد و گفت: ما دو نوع مناظره با عنوان اسکات خصم و اقناع خصم داریم. اسکات به معنای زبان کسی را بستن است و در مناظره به این معنی است که زبان طرف مقابل را ببندیم. اما اقناع خصم به این معنا است که با زبانی محبت آمیز و رویکردی که طرف مقابل احساس کند، سخن ما صحیح است با او به مناظره بپردازیم. امام رضا(علیه السلام) به دنبال مناظره با روش اقناع خصم بودند.
این استاد دانشگاه عنوان کرد: امام رضا(علیه السلام) مناظراتی در نزد مأمون عباسی با بزرگان مذاهب و به ویژه اهل تسنن انجام دادهاند. در این مناظرات امام رضا(علیه السلام) با تکیه بر آیات الهی و استدلال و قوه عقلانی به رد شبهات میپردازد. تاریخ در این مناظرات گواهی میدهد که امام رضا(علیه السلام) تعامل نیکو و سازندهای در تقریب مذاهب با اهل سنت دارد. در واقع تعامل امام رضا(علیه السلام) با اهل سنت و سایر مذاهب یک اصل مهم و اساسی در تقریب مذاهب اسلامی است که باید به عنوان الگوی اسلامی و شیعی مد نظر ما باشد. این امام بزرگوار در مناظرات و گفتوگو با اهل تسنن در بلاد مختلف شکیبایی و رفتاری نیکو و محترمانه دارد. بخشهای مختلفی از مناظرات با اهل سنت در منابع اسلامی آمده است و حتی در میان شاگردان امام رضا(علیه السلام) نیز افرادی اهل سنت نیز دیده میشود.
وی گفت: مناظرات امام رضا(علیه السلام) علمی و بر اساس عقلانیت و برگرفته از قرآن کریم و روایات بسیاری بوده است و حتی ستیزهجویانترین افراد را در مناظرات علمی آرام و قانع می کند. رعایت ادب و اخلاق از دیگر شاخصههای مهم در مناظرات امام رضا(علیه السلام) است که در تغییر نگرش افراد نسبت به امام بسیار مؤثر بوده است. امام رضا(علیه السلام) در مناظرات خود با اهل تسنن بیشتر بر اشتراکات مذهبی تأکید دارد و وحدت و پیشگیری از تفرقه میان مسلمانان را مد نظر قرار میدهد. امام رضا(علیه السلام) بسیاری از مفاهیم مهم و ظریف را در قالب مناظره بیان میکند و در گفتوگوها در ترویج و معرفی فرهنگ اسلامی ناب و معارف گام برمیدارد.