حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدجواد محمودی در نشست علمی «مروری بر اندیشه‌ها و میراث قرآنی شهید قاضی نورالله شوشتری» که در سالن نشست شیخ طوسی (ره) نمایندگی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در قم برگزار شد، گفت: قاضی نورالله شوشتری شخصیت برجسته‌ای است که در ابتدای عصر صفوی در قرن دهم از ایران هجرت کرد.

وی ادامه داد: او در شوشتر متولد و برای تحصیلات عازم مشهد مقدس شد. قاضی نورالله احساس کرد در محیط هند که محیط بازتری است و تحت سلطنت تیموریان هند (گورکانیان) بود، بهتر می‌تواند به تشیع خدمت کند؛ ازاین‌رو ۲۳ سال در هند خدمت کرد. مرحوم نورالله شوشتری وقتی وارد هند می‌شود از طرف حاکم وقت هند (اکبر شاه گورکانی) برای منصب قضاوت انتخاب می‌شود و این نشان‌دهنده شخصیت برجسته علمی اوست. ۱۵۵ کتاب برای ایشان یادشده که اکثر آن‌ها موجود است. آثار ایشان تنوع بالایی دارند.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمودی، ولایت‌محوری را یکی از ویژگی‌های برجسته قاضی نورالله دانست که باعث می‌شود تا جان خود را نیز در همین راه از دست بدهد.

وی، ویژگی دوم او را تخصص‌های متنوعش ذکر کرد و گفت: با مراجعه به کتاب‌های ایشان ۱۵ تخصص و عنوان را می‌بینیم. مهم‌ترین تخصص ایشان علم کلام بود. دیگر ویژگی قاضی نورالله در کنار اخلاص، پرکاری است. او به قضاوت مشغول بود، تدریس می‌کرد و آثار علمی فراوانی از او به یادگار مانده است. وی در علم کلام، علم رجال، تفسیر، ادبیات،‌ فقه، اصول فقه، منطق، هیئت، طب، هندسه و ریاضیات تخصص داشت و در این زمینه‌ها صاحب اثر است.

این محقق ادامه داد: آثار قرآنی قاضی نورالله دودسته هستند؛ یک دسته آثار تفسیری مستقل است؛ یعنی یک آیه از قرآن را تفسیر کرده است؛ مثل آیه ۴۰ سوره توبه که به «آیه غار» معروف است. او همچنین آیه ۱۲۵ سوره انعام که معروف به آیه شرح صدر است و آیه ۱۶ سوره آل‌عمران که به آیه شهادت معروف است را تفسیر کرده است.

وی افزود: دسته دوم آثار تفسیری قاضی، حواشی او بر کتاب‌ها است. یعنی اشکالات و تأییدهای خود را بر متونی که در آن زمان متداول بود را می‌نوشت. در آن زمان کتابی که از اهل سنت بسیار رواج داشت و بیشترین حاشیه‌ها را در طول تاریخ داشت و به دلیل متقن و مختصر بودن، توجه علما را به خود جلب کرده بود، کتابی به نام تفسیر بیضاوی است که قاضی بر آن حاشیه زده است. البته حاشیه‌های ایشان کامل نیست، اما همین مقدار هم بسیار ارزنده است. ۴ جلد از این مجموعه، حواشی قاضی بر تفسیر بیضاوی است.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمودی گفت: همچنین ۲ رساله قرآنی قاضی نیز منتشر شد که یکی تفسیر آیه غار و دیگری تفسیر آیه عدل و توحید به نام «مونس‌الوحید فی تفسیر آیه العدل و التوحید» است و همین‌طور حاشیه‌ای بر شرح یکی از علما بر تفسیر بیضاوی. امتیاز کار مرحوم قاضی نورالله در این رساله که بسیار مختصر است و در برخی نسخه‌ها ۱۴ صفحه است، این است که خیلی عالمانه کارکرده‌اند. او در این کار از ۲۲۳ منبع استفاده کرده که عمده آن‌ها آثار اهل سنت هستند.