به گزارش اداره روابط عمومی و بینالملل بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، سادات بهعنوان خاندان پیامبر (ص) و وابستگان به ایشان در طول تاریخ اسلام، تحت شرایط مختلف و به دلایل گوناگون اقدام به مهاجرت و جابجایی کردهاند. ازجمله مناطقی که پذیرای آنها شد، ناحیه قم و سرزمینهای اطراف آن چون آوه، تفرش و فراهان بود که مهاجرت سادات به این مناطق از قرن سوم هجری شروع شد و در تمام سدهها و سالهای بعد ادامه یافت. نتیجه این روند، استقرار سادات در بسیاری از نواحی این دیار و تشکیل خاندانهای بزرگ و پرتعداد از آنها بود.
کتاب «اطلس تاریخی سادات قم» به معرفی سادات و ورود تاریخی آنان به قم میپردازد و در این خصوص منابع دستاول را جمعآوری کرده و با تحلیل تاریخی و ارائه نقشه و تصاویر مربوطه منتشرشده است. این اثر در بخش مربوط به قم، آوه و تفرش به چگونگی ورود و استقرار، کانونهای تجمع، خاندانهای مهم و بخشی از نقش اجتماعی سادات در این دیار اختصاص دارد که با ارائه محتوا، نقشه و تبارنامهها به شیوهای نو به این کار پرداخته است.
کتاب «اطلس تاریخی سادات قم و آوه» با استفاده از الگوی پژوهش تاریخی و با بهرهگیری از روش توصیفی - تحلیل تدوینشده و سعی بر آن دارد با الگوبرداری از کتب انساب طالبیها، به بررسی شاخههای مختلف سادات بپردازد. اثر حاضر به دو بخش تقسیمشده است که در بخش نخست مباحث کلی در مورد حدود جغرافیایی قم، تاریخچه آن، علل مهاجرت سادات به این خطه مطرحشده است.
سپس شاخههای مختلف سادات حسنی، حسینی، موسوی، رضوی، علوی و طالبی مهاجر به منطقه شناساییشده و در مباحث بعدی از فعالیتهای سیاسی، اجتماعی، علمی، ادبی و عرفانی سادات این سرزمین سخن به میان آمده است در بخش دوم این اثر نیز به بررسی سادات آوه، تفرش و مناطق پیرامون، پرداختهشده است.
ورود سادات حسینی، موسوی و رضوی، علل مهاجرت سادات به قم، قم از ورود اسلام تا پایان قرن نهم، حدود و جغرافیای قم، سادات ارقطی، حمزوی، شجری حسینی، بقعههای منسوب به اولاد امام کاظم (ع) در قم، سادات قم و ترویج معارف شیعه، نسب نامه سادات قم و آوه، معرفی برخی از علمای سادات آوه و... از دیگر موضوعات این اثر است.
کار نگارش این اثر را سید حسن حسینی بر عهده داشته است. این اثر در قطع وزیری تهیه و تدوینشده و در اختیار علاقهمندان به کتاب و کتابخوانی قرارگرفته است.
گفتنی است؛ کتاب اطلس تاریخی سادات ایران مجموعهای 7 جلدی است که نخستین جلد آن در مورد سادات منطقه زنجان، ابهر و سلطانیه است و به همت گروه سادات و مفاخر اسلامی بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی تهیه و تدوینشده است.