به گزارش اداره روابط عمومی و بینالملل بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، مسئله گردآوری، تدوین قرآن و افرادی که در این زمینه نقش ایفا کردهاند هم در میان محققان مسلمان و هم در میان اسلامشناسان غربی، یکی از موضوعات مهم به شمار میرود. درباره نقش افراد در گردآوری قرآن، مورخان نام افراد زیادی را بهعنوان کاتب رسول خدا (ص) مطرح کردهاند، یکی از چهرههای سرشناس در حوزه کتابت قرآن که در تاریخ قرآن درباره آن بسیار صحبت شده است، شخصیتی به نام «زیدبن ثابت» است.
یکی از موضوعات مهم مطرحشده در تاریخ قرآن کریم، مسئله جمعآوری قرآن در دوران خلفا و بهخصوص نقش مهم و اساسی شخصیت «زیدبن ثابت» در آن است.
آنچه تاکنون در کتابهای علوم قرآنی درباره زید و نقش او در گردآوری قرآن نوشتهشده، نگاه خوشبینانه به وی است. در این کتاب این نوع نگاه موردتردید قرارگرفته و نخستین پرسشی که نوع نگاهها را نسبت به زید میتوانست تغییر دهد این بود که برفرض جمع قرآن بعد از پیامبر (ص) چرا زید انتخاب شد؟
نوشتار حاضر به دنبال پاسخ این پرسش بود که با بررسی و تتبع در اخبار مختلف پیرامون زید، به فضیلت سازیهای بحثبرانگیز و بزرگنماییهایی بسیار درباره زید دستیافت. در این اثر نظریات مستشرقانی همچون شوالی، جان برتون و بلاشر در مورد زیدبن ثابت نیز موردنقد و بررسی قرارگرفته است.
این اثر در دو بخش «شخصیتشناسی زید» و «زیدبن ثابت و کتابت قرآن» به موضوعاتی همچون شخصیت فردی، سیاسی، اجتماعی و علمی زید و نقد و بررسی آن، گردآوری و تدوین قرآن، کاتبان زمان پیامبر (ص)، بررسی گردآوری قرآن در زمان عثمان، بررسی دیدگاههای مستشرقان درباره نقش زید در گردآوری و تدوین قرآن و...میپردازد.
در بخشی از این اثر با عنوان سابقه کتابت در سرزمین حجاز، آمده است: یکی از نکتههای برجستهای که در تاریخ اسلام خودنمایی میکند و نشان میدهد همزمان با حیات نبی مکرم اسلام (ص) عدهای در مکه سواد نوشتن و خواندن داشتند واقعه جنگ بدر است که پس از پیروزی مسلمانان، پیامبر به اسرا فرمودند هر کس بتواند ده نفر از مسلمانان را آموزش بدهد آزاد است. این واقعه نشان میدهد اولاً پیش از بعثت پیامبر (ص) افراد باسوادی وجود داشتند و ثانیاً خود پیامبر اسلام (ص) اولین مروج خط، کتابت و خواندن و نوشتن بود.
کتاب «زیدبن ثابت و نقش او در تاریخ نگارش قرآن کریم» توسط علیرضا زکی زاده رنانی و مجید فقیه حبیبآبادی نگاشته شده است و در قطع وزیری منتشر و روانه بازار نشر شده است.