همزمان با دهه کرامت رضوی و به همت موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک، در نشستی علمی، اثر فاخر بنیاد پژوهشهای اسلامی در موضوع تزئینات معماری بارگاه حضرت رضا علیه السلام مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
در این نشست که با حضور تنی چند از صاحبنظران در محل موسسه یادشده در تهران برگزار شد، پس از آنکه استاد نوشاد رکنی مدیر جلسه و رئیس اداره اطلاعات فرهنگی و حفاظت فنی کتابخانه و موزه ملی ملک، به ارائه اهداف برگزاری این نشست و بیان مقدمهای در خصوص پیشینۀ تزیینات معماری و جایگاه آن در هنر ایران پرداخت، دکتر میثم جلالی مجری طرح و یکی از نویسندگان کتاب «تزیینات معماری بارگاه حضرت رضا علیه السلام»، ضمن آنکه گزارشی از روند اجرای طرح بیان داشت، در ادامه سخنان خود با توجه به فصلهای نُهگانه کتاب، به مرور تزیینات معماری حرم امام رضا علیه السلام پرداخت.
میثم جلالی پژوهشگر بنیاد پژوهشهای اسلامی، تألیف فصلهای کتاب توسط محققین برجسته، صاحب سبک و مشرف به موضوع، توجه به تمام موضوعات زیر مجموعۀ تزیینات معماری حرم امام رضا علیه السلام، مطالب نو، تصاویر جدید، توجه همزمان به سه منبع عمده اطلاعات کتابخانهای، میدانی و سندی، استناد به منابع دست اول، چاپ نفیس و صفحه آرایی چشمنواز و ممتاز و قیمت مناسب را از جمله ویژگیهای بارز کتاب مورد اشاره دانست.
دکتر میثم جلالی پژوهشگر حوزۀ هنر و معماری اسلامی در ادامه با توجه به رویکرد کتاب، به بررسی ویژگیهای هنر و معماری حرم امام رضا علیه السلام در قرون نخستین اسلامی، کاشیهای زرینفام قرون شش تا هشت هجری، بناهای تیموری حرم امام رضا علیه السلام و ویژگیهای تزیینی آنها، بررسی ویژگیهای معماری و تزیینات وابسته به آن در صحن عتیق، گنبدخانه و آثار منبتکاری و کتیبهنگاری دورۀ صفوی و ویژگیهای هنری سایر دورهها تا عصر حاضر پرداختند.
در ادامه جلسه، دکتر ولی اله کاووسی عضو هیأت علمی بنیاد دایرۀالمعارف اسلامی و پژوهشگر و مترجم حوزۀ هنر اسلامی به بیان دیدگاههای خود در خصوص کتاب «تزیینات معماری بارگاه حضرت رضا علیه السلام» پرداخت. ایشان کتاب مورد اشاره را حاوی پژوهشی طراز اول و ناب قلمداد نمودند و سطح محتویات پژوهشی کتاب را خیلی فراتر از دایرۀ حرم رضوی دانست.
به نظر دکتر کاووسی کتاب «تزیینات معماری بارگاه حضرت رضا علیه السلام»، نقطه عطف و اتفاقی نو در حوزۀ هنر اسلامی محسوب میشود. وی ضمن آنکه تحقیق پیشرو را در سطح استانداردهای جهانی بر شمردند، چنین بیان داشت: «متأسفانه امروزه ما خیلی آویزان یک الگوی فرسوده و از مُد افتادهای با نام مقالات علمی-پژوهشی هستیم، الگویی که سالهاست در مطالعات پیشتاز هنر اسلامی منقرض شده و خود غربیها که بانیانش بودند، سالهاست از این روشهایی که ما در مجلات علمی-پژوهشیمان استفاده میکنیم، دیگر استفاده نمیکنند».
دکتر کاووسی مترجم و برندۀ جایزۀ کتاب سال جمهوری اسلامی در سال 1397، در ادامه سخنانشان، کتاب پیشرو را فرزند مجموعههای کهنتری نظیر مجموعۀ «سیری در هنر ایران» آرتور پوپ و یا «دربارۀ هنرهای ایران» دبلیو فریه دانست که در آنها گروهی از متخصصان طراز اول دربارۀ وجوه مختلف هنر ایران، مقالاتی را نوشتهاند. به عقیده ایشان در حال حاضر ما نمونۀ مشابه این کتاب، با این استاندارد و کیفیت دانشگاهی و علمی، در دست نداریم. وی در بخش دیگری از سخنانش دربارۀ یکی از ویژگیهای کتاب چنین اظهار داشت: «کتاب خیلی متکی به منابع نوشتاری نیست و بخش زیادی از آن حاصل تحقیقات میدانی و نفس به نفس پژوهشگران با آثار است که در جای جای کتاب، به جا و مفید، به منابع تاریخی نیز مراجعه و سیاق تاریخی آثار مطالعه شده است».
این نشست پس از برگزاری برنامۀ پرسش و پاسخ به کار خود پایان داد.