فقه الحدیث که از مهمترین دانشهای مرتبط با حدیث به شمار میرود به دانشی گفته میشود که متن حدیث را مورد بحث و بررسی قرار میدهد و با ارائه اصول و قواعدی بنیادین، مخاطب را برای فهم مقصود اصلی حدیث با روشی منطقی رهنمون میکند؛ با فهم دقیق احادیث، مفهوم واقعی و مورد نظر معصومان(علیهم السلام) مشخص میشود و مخاطب از زیباییهای کلام اهل بیت بهتر و بیشتر محظوظ میشود.
احادیث امام علی بن موسی الرضا(علیه السلام) نیز از این قاعده مستثنا نبوده است و از آنجا که ایشان حدود چهار دهه از دوران 55 ساله زندگی خود، به عنوان راوی و محدث شناخته میشدند و علم ایشان همچون چشمهای زلال، اندیشمندان تشنه حقیقت را سیراب میکرد، شخصیت علمی امام در زمان خود چنان بود که جهان اسلام را تحت تأثیر قرار داد؛ تا آنجا از ایشان با لقب «عالم آل محمد(علیهم السلام)» یاد میشود؛ از این رو بررسی احادیث گهربار ایشان اهمیت مییابد.
روایات رسیده از آن امام همام در موضوعات مختلف علمی شامل عقاید، اخلاق، طب، سیاست و... در بسیاری از جوامع حدیثی موجود است؛ اما احادیث فقهی ایشان از دیرباز مورد توجه فقهای عظام و اندیشمندان در حوزه احکام بوده است؛ بنابراین، گردآوری آنها تحت ابواب فقهی رایج، چشم انداز نوینی بر اقیانوس علم امام را پیش روی پژوهشگران به منصه ظهور میرساند.
کتاب فقه احادیث الامام الرضا و ابنائه الکرام(علیهم السلام) تألیف سید محمد علی خادمی صدر با ارزیابی دکتر سید مهدی نریمانی زمان آبادی است که مؤلف آن را پس از کتاب «فقه الامام موسی بن جعفر(علیهما السلام)» به رشته تحریر درآورده است و در آن احادیث فقهی که از امام رضا(علیه السلام) تا امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) روایت شده، به خوبی این نکته را نمایان ساخته است.
این مجموعه در بردارنده احادیثی از امام رضا(علیه السلام) و فرزندانشان است که روایان از این احادیث در تبیین ابواب فقهی استفاده نمودهاند.
نگارنده در این کتاب بر اساس ابواب فقهی احادیث را از مصادر معتبر بیان کرده، سپس اشاره به دیگر منابع داشته است و در صورت وجود اختلاف در متن احادیث، آن را در پاورقی بیان کرده است؛ در گام بعد به صحت و عدم صحت حدیث پرداخته است و گفتار محدثان شیعه را در مورد حدیث بیان داشته است؛ توجه به فقه الحدیث و چگونگی استدلال به حدیث توسط فقها، عمل به حدیث یا ترک آن و در نهایت ارائه نظر نگارنده، از مباحث مطرح شده در این کتاب است.
تا کنون 5 جلد از این مجموعه به زیور طبع آراسته گردیده است که در جلد اول، کتاب الطهارة، جلد دوم کتاب الصلاة، جلد سوم کتاب الزکاة، کتاب الصوم، کتاب الحج، جلد چهارم و پنجم نیز، به دیگر ابواب فقه پرداخته شده است.