نویسنده:   میثم محتاجی     تاریخ نگارش:   1397/11/18     ساعت:   17:44:04
بازدید:   1267
 
 
«معجم المصطلحات الفلسفیة» منتشر شد.

«معجم المصطلحات الفلسفیة» از تازه‌ترین آثار منتشر شده توسط بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی است.


دانش اصطلاح نگاری و معجم نویسی علوم و فنون مختلف در فرهنگ اسلامی، پیشینه‌ای به نسبت طولانی دارد. شاید رساله‌های الحدود جابربن حیان، حنین بن اسحاق، کندی، خوارزمی، ابن سینا، غزالی، و... نخستین نمونه‌هایی از تعریف نویسی فلسفی باشد.

با توجه به گسترش مباحث فلسفی، و تنوع آثار فلسفی بایستگیِ تدوین معجم یا فرهنگ‌های تخصصی برای دانشوران روشن است؛ بنابراین، اندیشه نگارش معجم نگاری و فرهنگ مصطلحان نویسی‌ دیرگاهی نیست که ذهن دانشوران را به خود مشغول داشته است. معجم المصطلحات الفلسفیه گامی دیگر در تنظیم و توضیح و مطالعه واژگان و اصطلحات فلسفی است.

در این‌ اثر، مؤلف‌ اصطلاحات‌ِ فلسفی‌ بیش‌ از 200 اثر‌ فلسفی‌ را که‌ تا اواخرقرن‌ 13هـ . ق‌ . تألیف‌ شده‌ استخراج‌ کرده‌ و بر هر یک‌ از آنها شرحی‌ نگاشته‌ است‌. شیوه تنظیم‌ اصطلاحات‌، الفبایی‌ است‌ و ذیل‌ هر اصطلاح‌ تعاریف‌ با رعایت‌تقدّم‌ زمانی‌ منابع‌ آمده‌ است‌.

تدوین این معجم در سه مرحله صورت گرفته است:

در مرحله نخست، پس از گردآوری آثار فلسفی حکمای مسلمان، مطالعه یک به یک آنها برای گزینش اصطلحات فلسفی آغاز شد. این مطالعه به منظور شناسایی راه‌های وصول به معجم حاضر انجام گرفت و گزینش مصطلحات، مهم‌ترین حاصل این بررسی بود. مصطلحات گزینش شده برای بررسی بیشتر و انتخاب نهایی با فرهنگنامه‌های فلسفی موجود مطابقت داده است.

در مرحله دوم، مضامین مربوطه از مجموعه آثاری که مصطلحات از آنها گزینش شده بود برای انتقال و ضبط مطالب مورد مطالعه دقیق و فیش برداری شد و کلیه مطالب فراهم آمده به ترتیب تاریخی طبقه‌بندی شد. این قسمت بیشترین زمان را به خود اختصاص داد.

در مرحله سوم، مطالب مربوط به هر مصطلح به ترتیب تاریخی و با استناد مشخص به منبع آن، مدوّن گردید و سپس کار حروفنگاری آنها در ذیل مصطلح خاص خود آغاز و کار یکدست سازی و ویرایش مطالب آغاز شد.

از جمله ویژگی‌های این معجم را می‌توان جامعیت آن به لحاظ تنوع واژه گانی و آثار فلسفی دانست. به طوری که در این اثر غالب نگاشته‌های حکمای مسلمان کاویده و با گزینش تمام نوشته‌های فلسفی تلاش شده است اندیشه‌های آنان منعکس گردد و مرادات شان نمایانده شود.

 از دیگر ویژگی‌های این اثر، تنوع معنایی و مضامین یک اصطلاح را می‌توان نام برد که از نظر حکمای اسلامی در طول تاریخ فلسفه اسلامی مورد توجه قرار گرفته که اکثر این اصطلحات در تعبیرات و برداشت‌های فلاسفه کسوت معنایی خاص به خود گرفته به گونه‌ای که با تعاریف دیگران کاملاً متفاوت می‌نماید. به عبارتی سعی شده تا تطور معانی و تعبیرات در بعضی اصطلحات کلیدی برای خوانندگان روشن و نظر اختلافی بعضی از فلاسفه و واضع آنها در این مورد مشخص گردد.

افزون بر اینها، باتوجه ترتیب تاریخی مضامین مصطلحات، تطور تاریخی اصطلاحات فلسفی کاملاً نمایانده شده است. از این رو، نگرش و سیر تاريخی به پیدایش اصطلحات فلسفی را به سهولت فرا روی محققان و دانشیان فلسفه خواهد نهاد.

در اثر حاضر تلاش شده است با بهره‌گیری از کتاب‌های فلسفی به ترتیب تاریخی، از حدود و الرسوم کندی (م 256هـ ) گرفته تا شرح المنظومه حکیم سبزواری (م 1289هـ) مجموعه‌ای نسبتاً جامع فراهم آید؛ امید که استادان و دانشیان حکمت اسلامی را سود رساند و از مراجعه به کتب و معاجم متعدد بی‌نیاز نماید.

«معجم المصطلحات الفلسفیة» در قطع وزیری با شمارگان 200 نسخه چاپ و در معرض علاقه مندان قرار گرفته است.





اخبار مرتبط

- کتاب «فرمان‌های آستان قدس در دوره صفویه» به قلم حمیده شهیدی منتشر شد.
- راه‌های بررسی ساختاری متن احادیث نقل شده از اهل بیت (علیهم السلام) در کتاب «اصول نقد الحدیث»
- به همت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، کتاب «ام‌البنین نماد از خود گذشتگی» برای هفتمین بار تجدید چاپ شد.
- فقه احادیث الامام الرضا و ابنائه الکرام(علیهم السلام) منتشر شد.
- به همت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، صد و چهلمین شماره از نشریه «مشکوة» منتشر شد.
- ترجمه اردوی کتاب «تاریخ اسلامی؛ درس‌ها و عبرت‌ها» آیت الله سید محمد تقی مدرسی توسط بنیاد پژوهش‌های اسلامی منتشر شد.
- «مناهج المؤلفین فی الفقه المقارن (بین المذاهب الإسلامیة)» به همت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی منتشر شد.
- جزء دوم کتاب «القضا من کتاب تحقیق الدلائل فی شرح تلخیص المسائل» منتشر شد.
- کرامت پروردگار؛ جستارهایی درباره میلاد امام رضا(علیه السلام) و دهه کرامت به همت گروه فرهنگ و سیره رضوی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی گردآوری و منتشر شد.
- انتشار کتاب «فرهنگ زندگی‌نامۀ مدرّسان آستان قدس رضوی» به همت بنیاد پژوهش‌های اسلامی
- بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، «تقویم بین المللی رضوی» منتشر کرد.
- به همت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی منتشر شد: نگاهی به القاب امام رضا(علیه السلام) در کتاب « آیینه مهر»
- کتاب «اسلام در قبرس» نوشتۀ دکتر آمنه باقری منتشر شد.
- به همت گروه فرهنگ و سیره رضوی بنیاد پژوهش‌های اسلامی، کتاب «آستان قدس رضوی؛ متولیان و نائب التولیه‌ها» منتشر شد.
- معرفی کتاب احادیث کاشی های زرین فام حرم مطهر امام رضا(علیه السلام)
- قواعد فقه (بخش عبادی) به قلم تولیت آستان قدس رضوی به همت بنیاد پژوهش‌های اسلامی منتشر شد.
- معرفی ششمین کتاب از مجموعۀ گزیدۀ موضوعی مقالات مشکوة با عنوان «نسخه‌هایی کهن از قرآن کریم»
- یکصد و سی و نهمین شماره از مجلۀ علمی ترویجی مشکوة منتشر شد.
- کتاب «منابع علم امام(علیه السلام)» از سوی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی منتشر شد.
- چهارمین مجموعه از گزیدۀ موضوعی مقالات مشکوة با عنوان «حریم و حرم رضوی؛ پیشینه، هنر و معماری» منتشر شد.
- معرفی سومین کتاب از مجموعۀ گزیدۀ موضوعی مقالات مشکوة با عنوان «قرآن و خاور شناسان»
- سی و ششمین جلد از کتاب «المعجم فی فقه لغة القرآن و سر بلاغته» منتشر شد
- به همت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی؛ چکیده مقالات برگزیده «کنگره غیاث ‌الدین محمد» منتشر شد.
- به همت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، «کتاب آرایی در تمدن اسلامی» منتشر شد.
- معرفی دومین کتاب از مجموعۀ گزیدۀ موضوعی مقالات مشکوة؛ «اسپانیا؛ پلی میان اسلام و اروپا»
- به همت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، جلد دهم «موسوعة الحدیث النبوي» منتشر
- به همت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، کتاب «جهاد و شهادت طلبی» برای دومین بار تجدید چاپ شد.
- به همت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، کتاب «سبک زندگی؛ مفهوم‎شناسی و نظریه‌ها» منتشر شد.
- به همت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، کتاب «اطلس تاریخی سادات خراسان بزرگ» منتشر شد.
- به همت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، کتاب «مباحثی درباره علوم و تفسیر قرآن» منتشر شد.
- به همت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی کتاب «نهضت حدیثی شیخ بهایی» منتشر شد.
- به همت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، کتاب «هشتاد و هشت کلام از هشتمین امام(علیه السلام)» به هشت زبان منتشر شد.
- به همت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، ششمین جلد از کتاب «پرتوی از هدایت قرآن» منتشر شد.
- به همت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی؛ کتاب «گفتمان اخلاق جهانی در تعالیم رضوی» به سه زبان منتشر شد.
- «پندها و عبرت‌ها از بناها و آثار تاریخی مصر (ترجمۀ خطط مقریزی)» توسط بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی منتشر شد.
- به همت بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی منتشر شد؛ داستان سرقت الماس اهدایی شاه عباس به آستان حضرت رضا(علیه السلام) در کتاب «پاکان و الماس»
- یکصد و سی و هشتمین شماره از مجله مشکوه منتشر شد.
- با همکاری بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه؛ کتاب «دولت دگراندیش قرامطه بحرین» منتشر شد.
- به همت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی منتشر شد؛ «مکتب هرات» تحلیلی بر آرایه‌ها و تزئینات مصاحف قرآنی
- به همت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی؛ کتاب «بررسی رابطه عام و خاص منفصل و تطبیق‌های فقهی آن» منتشر شد.
- با همکاری بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه؛ کتاب«سرشت اخلاقی معرفت(سنجش نگرش‌ها، چشم انداز نگارش‌ها)» منتشر شد.
- کتاب «المبدأ و المعاد» به همت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی منتشر شد.
- به همت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی؛ کتاب «عجائب البلدان» به چاپ رسید.
- به همت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی کتاب «پیروزی آشکار؛ عوامل و آثار» منتشر شد.
- به همت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی؛ چهارمین جلد کتاب «درس‌هایی از نهج البلاغه» منتشر شد.
- به همت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی؛ کتاب «زندگی و فضیلت‌های آل عبا(علیهم السلام) در کلام امام رضا(علیه السلام)» منتشر شد.
- «جبران خسارت تأخیر در اجرای تعهدات قراردادی در فقه امامیه، حقوق ایران و اسناد بین‌المللی» توسط بنیاد پژوهش‌های اسلامی منتشر شد.
- «بنیادها و پیامدهای خداشناسی صدالمتألهین» به همت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی منتشر شد.
- یکصد و سی و هفتمین شماره از نشریۀ علمی ترویجی مشکوه منتشر شد.
- «مدرس صالح»؛ درنگی بر نیم قرن تکاپوی علمی آیت الله میرزا حسن صالحی، برای سومین بار منتشر شد.