حجت الاسلام و المسلمین عباس پسندیده، در نخستین نشست از سلسله نشستهای همایش ملی (الگوی زندگی عفیفانه با رویکرد اسلامی) با موضوع «مسئله چیست؟ عفاف یا حجاب؟»، که به همت نمایندگی بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی در قم و در محل تالار امام مهدی(عجل الله) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، اظهار داشت: هر گونه فعالیت تبلیغی، باید منطبق بر یک چارچوب علمی باشد، چرا که تا کنون از حرکتهای بدون پشتوانه علمی، بسیار ضربه خوردهایم.
معاون پژوهشکده اخلاق و روانشناسی اسلامی دارالحدیث تصریح کرد: روند پرداختن به مسئله حجاب در جامعه ما از ابتدای تاریخ انقلاب تا کنون، روند مناسبی نبوده و آمار موجود یک شاهد این مدعای ما محسوب میشود؛ بنابراین بدون انکار میتوان گفت که روند نامناسبی را در مقوله حجاب تجربه کردهایم؛ یعنی از آغاز، طرح موضوع ما غلط بوده است.
این استاد دانشگاه با بیان این که حجاب یکی از زیرمجموعههای مسئله عفاف است، گفت: وقتی وارد مسئله عفاف میشویم، یکی از مسائل دهگانه رفتاری که میتواند به این موضوع کمک کند، مسئله حجاب است؛ یعنی فقط یک دهم تلاش ما در مسئله عفاف، باید موضوع حجاب باشد و در نظر داشته باشیم که راهبردهای مختلفی را در زمینه عفاف داریم که باید به همه آن ها توجه کرد.
وی با بیان این که معنای عفاف، خویشتنداری انسان در حوزه شهوت است، گفت: ما در این بحث، عفاف را به عنوان یک نقطه آرمانی و هدف طلایی در نظر میگیریم؛ و وقتی هم که ترویج عفاف را در جامعه به عنوان یک هدف تعالی بخش در نظر بگیریم، باید بدانیم که راهبردهای مختلفی را نیاز دارد.
پسندیده با بیان این که متأسفانه در مسئله عفاف که ۱۰ مؤلفه قطعی دارد، فقط روی یک حوزه بنام حجاب تمرکز کردیم و از ۹ حوزه دیگر غافل شدهایم، خاطرنشان کرد: یکی از عوامل مهم داشتن عفاف، توان مهار نفس است که ما در کلام اسلامی با عنوان تقوا از آن یاد می کنیم؛ مهار نفس به یک انسان قدرت انتظار و قدرت به تأخیر انداختن کسب لذت را میدهد.
وی افزود: امروز یکی از کارهای مهم فرهنگی که در کشورهای مختلف دنیا به ویژه در کشور آمریکا، روی آن تمرکز شده و روی آن کار میشود، همین مسئله مهار نفس است؛ حتی در کشور آمریکا، از چند سال پیش به این طرف، قانون عفاف به تصویب رسیده و بیش از هزار سازمان مردم نهاد، عفاف را به کودکان و نوجوانان آموزش میدهند و عنوان میکنند که هر انسانی باید توان انتظار کشیدن برای کسب لذت را داشته باشد؛ این در حالی است که نوجوان و کودکان جامعه ایران، در مدارس و منابر، از این آموزشها یا محروم و یا کمبهره هستند.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: مسئله دوم در بحث عفاف، مسئله تاب آوری یا همان صبر است؛ و حالا سؤال این است که در دانشگاههای ما، تا چه میزان، مسئله صبر را آموزش میدهند؟
وی گفت: طبق آموزههای قرآن کریم، تا حدود ۳۰ راهکار علمی برای تقویت مسئله صبر تعریف شده است که با رعایت این راهکارها و همچنین تقویت روحیه، برای به دست آوردن توان مهار نفس، می توان مقوله خویشتنداری جنسی داشت.
پسندیده تصریح کرد: اگر با یک جوانی صحبت کنیم که در زندگی عفت داشته باش؛ اما پیش زمینههای لازم برای تقویت عفت را برای او فراهم نکردیم، کار ما به نتیجه نمیرسد.
پسندیده خاطرنشان کرد: یکی دیگر از مکانیزمهای تقویت موضوع عفت در جامعه، تقویت بحث نگاه به آینده و نگاه مثبت به آن است که باید در جامعه تقویت شود و این همان موضوعی است که امروز در بحث آموزش و تبلیغات برخی از کشورها و از جمله آمریکا، روی آن تمرکز شده است.
وی خاطرنشان کرد: البته هیچ گاه نگفتیم که آمریکا به مرحله بازدارندگی اجتماعی رسیده است؛ اما طرفداران موضوع بازدارندگی اجتماعی و عفاف، فعالیتهای خود را در این کشور دارند و در کنار آن، طرفداران آزادی جنسی هم کار میکنند.
معاون پژوهشکده اخلاق و روانشناسی اسلامی دارالحدیث گفت: طبق تحقیقات مراکز آماری خود آمریکا در ۷ سال گذشته، دختران آمریکایی نسبت به گذشته، پوشیدهتر شدهاند؛ البته نه به این معنی که به صورت شان، پوشیه بزنند، بلکه به این معنی که حجم پوشیدگی بدنهایشان نسبت به گذشته، بیشتر شده است.
وی با بیان اینکه فشار اجتماعی روی مسئله حجاب یا بی حجابی کار را سخت تر میکند، گفت: ما باید به مردم، و به ویژه جوانان، نوجوانان و کودکان آموزش دهیم که در برابر فشارهای اجتماعی مقاومت داشته باشند؛ مثلاً اگر روزی فشار اجتماعی، حجاب را بر نمیتابد، آن فرد به دور از فشارهای اجتماعی راه خود را انتخاب کند؛ سؤال این است که تا چه میزان صبر در تنهایی را به فرزندانمان آموزش دادهایم؟ باید بدانیم تا ترس از سرزنش دیگران داریم، نمیتوانیم عفاف محور باشیم.
این استاد دانشگاه گفت: اگر عفاف را به عنوان یک نقطه طلایی و به عنوان یک هدف و یک راهبرد اخلاقی در نظر بگیریم، باید بدانیم که رسیدن به این هدف طلایی مستلزم رعایت ۱۰ نکته کلیدی است که فقط یکی از آنها حجاب است و اگر عفاف را درست کردیم، حجاب خود به خود درست میشود و نیازی سرمایهگذاریهای بسیار زیادی که تا کنون در بحث حجاب شده، نخواهد بود.
وی گفت: یکی دیگر از اشکالات جامعه ما در این موضوع، این است که به جای تبیین موضوع، تحکم میکنیم و مثلاً با بیحجابان برخورد تحکم آمیز داریم، در حالی که در این عرصه، ادبیات ما، نباید ادبیات قدرت و تحکم آمیز باشد، بلکه باید ادبیات تبیینی باشد.
پسندیده با انتقاد از افرادی که میگویند در برخی موضوعات مثل حجاب با چادر، جدای از نگاه تعقلی، باید نگاه تعبدی و اطاعت از دستورات اسلام داشت، گفت: متأسفانه یکی دیگر از اشکالات ما هم این است که در تئوری عبادت هم راه را اشتباه رفتیم؛ و در خیلی از موضوعات بدون فکر عمل کردیم، در حالی که در همین دین اسلام، در مورد اطاعت تئوری داریم؛ قبل از پاسخ به این سؤال که اطاعت باید کور کورانه باشد یا با تدبر؟، باید بدانیم که چرا باید از خدا تبعیت کرد؛ در این بحث میتوان سخن امام رضا(علیه السلام) را یادآوری کرد که ایشان فرمودند بهترین مردم ما کسانی هستند که امر ما در جامعه احیا کنند، به نحوی که خودشان یاد بگیرند و به دیگران هم یاد دهند.
وی افزود: اگر ما با استدلال و اقناع، اعتماد فردی را جلب کردیم، آن فرد به حرفهای ما گوش خواهد کرد؛ اما متأسفانه در شرایط فعلی که اعتمادسازی لازم برای بسیاری افراد جامعه و به ویژه در بحث حجاب نشده، انتظار تبعیت بیچون و چرا داریم.