به گزارش آستان نیوز، ارج نهادن و توجه ویژه به بازشناسی هر چه بیشتر و بهتر کتاب مقدس قرآن و کلام خدا، از دیرباز یکی از دغدغه‌های آستان قدس رضوی بوده است. تألیف و چاپ آثار متعدد و ارزشمند در زمینه‌ علوم قرآنی، از راه‌های نمایش عظمت این کتاب الهی است.
یکی از ارزنده‌ترین کتاب‌هایی که در چند سال اخیر، جلدهایی از آن به چاپ رسیده، «المعجم فی فقه الغة القرآن و سر بلاغته» نام دارد که اثری فاخر و ارزشمند از بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی است.
در سال 1384 بنا بر توصیه مقام معظم رهبری عنوان «الموسوعه القرآنیه الکبرى» به نام این کتاب اضافه شد.
تاکنون 31 جلد از کتاب «المعجم فی فقه لغه القرآن و سر بلاغته» به زیور چاپ مزین شده است، اصل این طرح بنا بر نظر و ابتکار سرپرست گروه استاد واعظ زاده خراسانی و با اشراف ایشان شکل گرفته است. استاد واعظ زاده، در ابتدا به عنوان یک کار تحقیقی در کنگره شیخ طوسی مباحث لغوی و بلاغی تفسیر التبیان شیخ طوسی را فیش برداری کردند. اما پس از مشخص شدن حجم انبوه کار تصمیم گرفته شد، تمام الفاظ قرآن را در کتاب های لغت، بلاغت و تفسیر مورد توجه قرار دهند که نتیجه آن شکل گیری اثر فاخری چون کتاب المعجم فی فقه لغة القرآن شد.
این کتاب همان طور که از نام آن پیداست، مربوط به حوزه الفاظ و مفردات قرآن و بلاغت و اعجاز بلاغی است که در آن هر یک از کلمات قرآن به ترتیب حروف تهجّی (الفبایی) با سه رویکرد لغوی، بلاغی و تفسیری مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.
مراحل کار به گونه ای است که در آن سیر تحول و تطور معنایی هر یک از کلمات قرآن در نزد دانشمندان علم لغت و بلاغت و تفسیر مورد توجه قرار گرفته و تمام مطالب مربوط به بحث¬های لغوی، تفسیری و بلاغی و ... با رعایت ترتیب زمانی در یک جا گردآوری شده است تا امکان تطبیق و مقایسه دیدگاه ها برای خوانندگان و پژوهشگران فراهم شود.
این کتاب دارای چهار بخش است که بخش اوّل، با عنوان «نصوص لغویّه » نام گذاری شده است. در این بخش تمام متون لغت که از قرن اول هجری تاکنون در مورد کلمات قرآنی وجود داشته، انتخاب، جمع آوری و به ترتیب تاریخ زندگی مولّفان تنظیم شده اند.
در بخش دوم نیز همه متون تفسیری از قرن اول هجری تا زمان معاصر با عنوان «نصوص تفسیریّه» به شیوه ای خاص که با حذف و ارجاع مکررات همراه بوده، جمع آوری و تنظیم شده است.
در این قسمت دریایی از معارف جمع شده به گونه ای که هرجوینده معارف قرآنی بخواهد درموضوعی از معارف وارد شود با مراجعه به این کتاب با مباحث تفسیری متنوع کلامی، فلسفی، عرفانی، اجتماعی، اخلاقی و دیدگاه های متفاوت دست یافته و با ده ها نکته تفسیری و بلاغی مواجه شده که از مراجعه به کتاب های دیگر بی نیاز خواهد شد.
در برخی از کلمات مانند أعلام قرآنی مباحث تاریخی اضافه شده و در مورد کلماتی که مربوط به حیوانات بوده به کتاب های حیوان شناسی و برای کلمات مرتبط به مکان ها به کتابهای جغرافیا مراجعه شده تا از این جهت نیز کتاب کاملی باشد.
همچنین در بخش سوم، سیر تحول معنایی و لغوی هرکلمه با عنوان «الأصول اللّغویّه» مورد بررسی قرار گرفته و به کار بردهای حقیقی و مجازی هر کلمه اشاره شده است. در این بخش، ارتباط معنای حقیقی و مجازی بیان شده است.
بخش چهارم که می توان آن را بخش اساسی و خیلی مهم کار نامید، به کاربردهای متعدد الفاظ قرآنی و میزان ارتباط آن ها با یکدیگر اختصاص دارد. این بخش، به قلم توانای استاد محمد واعظ زاده خراسانی با عنوان «الاستعمال القرآنی» تحریر شده است. وی در این بخش، با سبکی جدید و متاثر از شیوه تفسیری قرآن به قرآن ، جایگاه هر کلمه قرآنی را بنا بر یافته های علم لغت و بلاغت و تفسیر مشخص کرده اند که در نوع خود کم نظیر است .