یکی از مهمترین اهدافی که این جشنواره به دنبال دستیابی به آن است، ترویج فرهنگ نیکوکاری در جامعه است. از این رو در خصوص چگونگی تاثیر این همایش در گسترش و اشاعه فرهنگ نیکوکاری، با حجت الاسلام و المسلمین مهدی شریعتی تبار؛ مدیر عامل بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی به گفت و گو نشستیم که در ادامه می خوانید.

• در ابتدا بفرمایید نیکوکاران واقعی چه کسانی هستند؟
یکی از فضایل بزرگ انسانی، نیکوکاری است. نیکوکاران، انسان های مومن، دانا و شریفی هستند که توانسته اند بر موانع نفسانی از جمله حرص، بخل و کبر فائق آیند و با ایثار و از خودگذشتگی بستر همگرایی را در جامعه فراهم سازند. احسان و نیکوکاری ویژه انسان هایی است که در مسیر هدایت قرار گرفته و کمال را از جانب خداوند می‌جویند. بنابراین ریشه و منشأ نیکوکاری را باید در ایمان حقیقی افراد جستجو کرد؛ زیرا تنها مومنان‌اند که با پذیرش خالقیت و ربوبیت الهی و نیز باور به روز رستاخیز و مسئله پاداش و کیفر در آخرت، به احسان روی می‌آورند و به عنوان بنده خاص الهی در خدمت به دیگران می‌کوشند و از هیچ کوشش و تلاشی برای رفع نیازهای دیگران دست نمی‌کشند.

• در خصوص جایگاه نیکوکاری و آثار آن در فرهنگ اسلامی بگویید؟
نیکوکاری در قرآن کریم، احادیث پیامبر(ص)، سیره عملی رسول خدا(ص) و امامان معصوم به ویژه امام رضا(ع) مورد توجه و تاکید خاصی قرار گرفته است. حتی قرآن کریم در آیه 8 سوره «ممتحنه» می فرماید: «نسبت به غیر مسلمانانی که با مسلمین سر جنگ ندارند هم نیکوکار باشید و نیکوکاری تان به آنان هم برسد.»

• همانطور که می دانیم گسترش و توسعه احسان و نیکوکاری در جامعه با تکیه بر سیره ائمه اطهار (ع) به ویژه سیره رضوی امکان پذیر است؛ چگونه می توانیم این فرهنگ را در جامعه اشاعه دهیم؟
در فرهنگ اسلامی از احسان و نیکوکاری با عناوینی همچون گذرگاهی برای آخرت، مزرعه آخرت، معامله ای پرسود، توشه راه، نصرت الهی، خوان کرم اهل بیت(ع) و… یاد شده است. کمک به دیگران و انجام کار نیک یکی از بارزترین خصوصیات پیشوایان دینی ماست. هرگاه سخن از وظایف مسلمانان می شود، ائمه هدی (ع) با الفاظ و عناوین مختلف و بیانات گوناگون احسان و نیکوکاری را یکی از اصول ارزشمند جامعه اسلامی برشمرده اند.
در آیه ای از قرآن مجید آمده است: «اگر می خواهید بر ایمانتان افزوده شود و به بر و نیکوکاری برسید باید به مساکین، خویشاوندان و یتیمان نیکی و احسان کنید.»
در فرهنگ رضوی و در فرمایشات امام رضا(ع) نیز به موضوع احسان و نیکوکاری فراوان اشاره شده است، که یکی از ریشه های احسان و نیکوکاری همان مهرورزی به مردم است. به عنوان نمونه امام رضا (ع) در حدیثی تامین زندگی دیگران و کمک به نیازمندان را زندگی ایده آل معرفی کرده و می فرمایند: «بهترین و نیکوترین زندگی از آن کسی است که زندگی دیگران در کنار زندگی او تأمین شود.»
مهرورزی به مردم نیمی از عقل و خرد است. اگر این مهرورزی را داشته باشید احسان و نیکی هم معنا پیدا می کند. در فرمایشات و رفتار این امام همام نمونه های فراوانی از احسان و نیکوکاری وجود دارد که در تاریخ ثبت و ضبط شده است.

• نقش بانوان نیکوکار به ویژه بانو گوهر شاد خانم در تاریخ اسلام چگونه بوده است؟
در آیات و روایات مختلف، ایمان و عمل صالح که از مصادیق بارز عمل صالح هم همین احسان و نیکوکاری است، اختصاص به جنسیت نداشته است. از این رو اسلام برای زن استقلال مالی قرار داده تا بتواند از مال خود وقف و نذر کند. دین مبین اسلام در فضایلی همچون، تقوا، ایمان، احسان، انفاق و علم و دانش که ارزش های اسلامی هستند هیچ تفاوتی بین زن و مرد قائل نیست. بانوان زیادی با انفاق و نیکوکاری از صدر اسلام تاکنون نقش آفرینی کردند و نمونه های بی شماری از بانوانی که اهل احسان و نیکوکار بوده اند در تاریخ اسلام یافت می شود که باقیات و الصالحات از خود به جای گذاشته اند.
در تاریخ اسلام بانوان بزرگی بودند که با احسان خود در شکل گیری تاریخ و تمدن اسلامی نقش مهمی ایفا کرده اند، حتی نقشی بزرگ تر از رجال. از نمونه های این افراد می توان به فداکاری ها و نیکوکاری های حضرت خدیجه(س) اشاره کرد که تمام ثروت و مال خود را در اختیار حضرت محمد(ص) قرار داد تا در راه اسلام خرج کند. یکی دیگر از این بانوان، گوهرشاد آغا شخصیت فرهیخته، نیکوکار و دوستدار اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع) بوده که زمینه‌های وقف و نیکوکاری را به شکل بسیار مناسبی مدنظر داشته است. این بانوی نیکوکار که همسر شاهرخ تیموری است و در خاندان مغولی زندگی می کرده، با احداث مسجد گوهرشاد خدمت بزرگی به جامعه اسلام کرده است به گونه ای که بعد از گذشت 600 سال هنوز منشاء خیرات و برکات زیادی است و همه روزه، اقامه نماز جماعت، درس و بحث، اعتکاف و... در این مسجد برگزار می شود و این مسجد به کانون بندگی پرودگار تبدیل شده است.

• برگزاری مراسمی به مناسبت گرامیداشت و تجلیل از بانوان نیکوکار و فرهیخته جهان اسلام از سوی آستان قدس رضوی چه میزان می تواند در ترویج و اشاعه سنت حسنه احسان در جامعه نقش آفرین باشد؟
گرامیداشت، تکریم و تجلیل از نیکوکاران می تواند در زمینه فرهنگ سازی و تشویق دیگران به شرکت در کارهای خیر بسیار مفید باشد. برگزاری این گونه برنامه ها می تواند کسانی را که به لحاظ مالی تمکنی دارد ترغیب و تشویق به امر نیکوکاری کند و این فرهنگ را که انسان های نیکوکار ماندگار و جاودانه هستند برای آنان متجلی سازد. در حدیثی آمده است: «اگر انسانی از دنیا برود رابطه اش با دنیا قطع می شود مگر این که برای خود باقی الصالحاتی در این دنیا گذاشته باشد.»