نشست نقد و بررسی کتاب «آیات الاحکام من تفسیرالتبیان» به همت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در سرای اندیشه نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.
حجت‌الاسلام شریعتی‌تبار، مدیر گروه فقه و اصول بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی به‌عنوان سخنران نشست نقد و بررسی «آیات الاحکام من تفسیرالتبیان» بیان کرد: ارزش یک اثر علمی و یا یک کتاب به معیارهایی وابسته است. یکی از عوامل برجستگی و فاخر بودن اثر این است که مولفش کیست و چه نقشی در جامعه داشته است. کتاب «آیات الاحکام» از لحاظ موضوع نیز بسیار ارزشمند و فاخر است، چراکه آیات مربوط به احکام مبنای حکومت، سیاست، حقوق و تمام امور مربوط به جامعه می‌شود.
وی ادامه داد: این کتاب، اثر عالم بزرگ شیعی، شیخ طوسی است که بیان و زبان ما از سخن گفتن درباره وی قاصر است. این شخصیت بزرگ در سال 385 هـ . ق در طوس به‌دنیا آمد و در سال 408 در سن 23 سالگی به بغداد مهاجرت و از محضر علمی شیخ مفید استفاده کرده است. پس از فوت شیخ مفید از محضر سیدمرتضی نیز بهره برد و سپس در مهاجرت به نجف، حوزه علمیه هزارساله نجف را پایه‌گذاری کرد. وی در علوم مختلف اسلامی تبحر داشته و دو کتاب از کتب اربعه متعلق به شیخ طوسی است.
این پژوهشگر گفت: «تفسیرالتبیان» اثر شخصی است که هم فقیه، هم مفسر و هم اصولی و رجالی بوده و آیات مربوط به احکام را در کتابش به‌طور عالمانه و فقیهانه تفسیر کرده است. گروه فقه بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، مجموعه مباحث تعیین اثر را براساس ابواب فقهی دسته‌بندی، جمع‌آوری و تصنیف کرده است. برای تدوین این اثر، گروه پژوهش به نسخه‌های مختلف مراجعه کرده و منابع معتبر ذکر شده است.
شریعتی‌تبار اظهار کرد: در مجموع سه جلد این کتاب، 306 آیه مربوط به مباحث احکام و فقه جمع‌آوری شده است. پیش از این نیز کارهایی در بین شیعه و اهل سنت درباره تفسیر آیات فقهی و احکام انجام شده از جمله آثاری مثل «کنزالعرفان» فاضل مقداد و یا اثر مرحوم محقق اردبیلی با عنوان «زبدةالبیان فی فقه‌القرآن». شخصیت فقیه و مفسر بزرگی مثل شیخ طوسی، قطعا بالاترین و شاید عالی‌ترین نگاه فقهی جامع را دارد. وی نسبت به فقه و مذاهب فقهی اهل سنت نیز تسلط داشته و مجموعه ارزشمندی را در «تفسیرالتبیان» جمع‌آوری کرده است.
وی افزود: آثار ارزشمندی همچون «تفسیرالمیزان» علامه‌طباطبایی نسبت به آثار شیخ طوسی و شیخ طبرسی کمتر به آیات احکام پرداخته‌اند. نکته دیگر اینکه، فرق اساسی بین فقه شیعه و اهل سنت وجود دارد. علمای اهل سنت هم کتاب‌های مستقلی نوشته‌اند. قطعا در منابع شیعه و اهل سنت نکات فقهی بسیاری دیده می‌شود، مانند تفسیر ابوالفتوح رازی که به زبان فارسی نوشته شده و حاوی نکات فقهی ارزشمندی است که می‌تواند به عنوان یک تفسیر نمونه الگو قرار گیرد.
مدیر گروه فقه و اصول پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی گفت: علمای اهل سنت مانند ابن عربی آیات‌الاحکام را بیشتر به شکل تدوین قرآن (ترتیبی) تفسیر کرده‌اند و برخی علما نیز از روش موضوعی استفاده کرده‌اند. روش موضوعی به این‌صورت است که تمامی آیات مربوط به یک موضوع خاص از جمله طهارت یا نماز یکجا جمع‌آوری شده است.
شریعتی‌تبار در پایان بیان کرد: معتقدیم که قرآن کریم دین مقدس اسلام و پیامبر (ص) به‌عنوان خاتم‌الانبیا، کامل‌ترین نقشه خدا برای بشریت تا روز قیامت هستند و آنچه بشر به آن نیاز دارد در مجموعه قرآن و سنت موجود است.