امید حسین نژاد، در نشست «معرفي و تبيين كلان طرح‌هاي پژوهشي غرب در موضوع احياء تراث شيعي» که با حضور جمعی از پژوهشگران و محققان در تالار شیخ طبرسی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی برگزار شد، اظهار کرد: وجه انتخاب کلان طرح‌ها، در غرب شهرت بیشتری دارد و سال‌هاست که در این حوزه کار می‌شود.
وی ابراز کرد: در جریان استشراق همیشه یک نگاه منفی به اسلام بوده است و طبیعی است اولین رویکرد پژوهش‌های صورت گرفتۀ آنان ضربه زدن به دین اسلام بوده است؛ اما در دوره‌های بعدی جریان مستشرقین و مطالعات دین شناسان، رویکردهای هدفمندتری را دنبال می‌کرد.
حسین نژاد، با اشاره به نخستین مواجه غیر مسلمانان با جریاناتی همچون یهودیت و قرآن، ادامه داد: نخستین مجادلات با تألیف کتابی در رد تثلیت بوده است. این مجادلات یک سویه نبوده است و مسلمانان نیز کتاب‌هایی را در این زمینه نگاشته اند.
وی ابراز کرد: جریان مجادلاتی که در سده‌های نخست، مسیحیت و یهودیت با اسلام داشتند، در آثار مختلفی مشاهده می‌شود. رساله‌های مختلفی در رد تثلیت و آراء مسیحیت و یهودیت نوشته شده است. با توسعه و گسترش اسلام، نگرانی‌هایی زیاد در پژوهشگران غربی ایجاد شد، از این رو نقدهای خودشان را با رویکردی دیگر نسبت به اسلام نشان دادند.
این پژوهشگر تصریح کرد: نخستین نقدها بر قرآن بود. باید ترجمه‌ای ارائه می‌شد تا همه بدانند در این متن چه آمده است؟ از این رو غربیان اولین کاری که به صورت جدی شروع کردند، قرآن را به ترجمه‌های مختلف و زبان‌های دیگر ترجمه کردند که با این اقدام شبهه‌های زیادی ارائه شد.
وی افزود: آیا این متن واقعا از سمت خدا نازل شده است؟ و متن قرآن تأثیرپذیری از ادیان قبلی خود نداشته است و... برخی از شبهات مطرح شده بود.
حسین نژاد، به یکی از مهم‌ترین پروژه‌های نسخ خطی و رویکردهای نو در قرآن پژوهی غربی اشاره کرد و گفت: «کوروپس کرانیکم» یکی از مهم ترین پروژه‌های نسخ خطی است که با مقدمه‌ای شروع می‌شود و رویکردهای مختلف قرآن پژوهی که ناظر به متن قرآن است را بیان می‌کند. این پروژه به شاخه‌های مختلفی همچون، مطالعات میان متنی قرآن مجید، پیوند متن با متون پیشین و ساختار متن قرآن می‌پردازد.
وی ادامه داد: در دهه هفتاد و هشتاد قرن بیستم یک اتفاقاتی رخ داد که موجب شد چرخشی اساسی در مطالعات قرآنی غرب اتفاق بیفتد. شک و شبهه ایجاد کرد که آیا این قرآن موجود همان متنی است که بر پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) نازل شده است یا خیر؟ پروژه «کوروپس کرانیکم» برآمده از چنین شرایطی بود.
این پژوهشگر حوزه علوم اسلامی، تصریح کرد: این پروژه بر روی قرآنی متمرکز شده است که متعلق به ۲۰ تا ۳۰ سال پس از فوت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) است. این قرآن نقطه و اعراب نداشته و به خط حجازی ماقبل خط کوفی، روی پوست نوشته شده است و شامل چند بخش از جمله، بررسی نسخ خطی و کهن قرآن، اختلافات قرائات، مستندات زمینه تاریخی قرآن و شرح تاریخی تحلیل قرآن می‌شود.
وی خاطر نشان کرد: از پروژه‌های دیگری که درحوزه مطالعات فقه و اصول شیعی صورت گرفته می‌توان به پروژه «فهم شریعت» اشاره کرد. این پروژه در حوزه فقه شیعه جریانات مختلفی را بررسی می‌کند.
حسین نژاد، به راهکارها و پیشنهاداتی در حوزه مطالعه احیاء تراث اشاره کرد و گفت: نخست اینکه طراحی کلان پروژه‌های وسیع بر اساس نیاز بوم‌های مختلف تمدن اسلامی صورت گیرد، دومین پیشنهاد این است که مطالعه بومی تمدن اسلامی برای کشف انتقال علم از شهرهای مختلف تمدن اسلامی انجام شود و سوم اینکه برای پیشرفت در عرصه فرهنگ نیازمند شناخت هر چه بهتر مؤلفه‌های فرهنگ بوم خاص مورد تحقیق هستیم.
وی افزود: برای رسیدن به این مهم، افزون بر پژوهش‌های اجتماعی و فرهنگی، نیاز به شناخت تراث فرهنگی منطقه داریم. متأسفانه مطالعات تراث بسیار ساده صورت می‌گیرد.
اخبار مرتبط: