امام رضا(ع) در زنده نگه داشتن یاد امام حسین(ع) و عاشورا نقش بسزایی ایفا کرده‌ است، مرتضی انفرادی مدیر گروه فرهنگ و سیره رضوی مدیر گروه فرهنگ و سیره رضوی بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی در این خصوص گفت:امام رضا(ع) با پذیرش ولایتعهدی، مبارزه دائمی خستگی ناپذیر خود را با دستگاه خلافت به بهترین وجه ممکن به ثمر رساند تا جایی که مأمون مجبور شد ایشان را به شهادت برساند.
وی ادامه داد: حرکت فرهنگی عظیم امام رضا(ع)در آن دوران، در تبیین فرهنگ شهادت و بزرگداشت مقام شامخ امام حسین(ع) در چند محور بسیار دقیق و برنامه‌ای بسیار دوراندیشانه سبب شد که قیام و شخصیت امام حسین(ع)بیش از پیش برای همگان شناخته شود.

 مقابله با جریان تحریف
انفرادی افزود: تحریف حقایق، واژگون نشان دادن واقعیات در طول تاریخ، حربه‎ای بوده است که از سوی دشمن آگاه و دوست جاهل  در جامعه نفوذ می‎کرده است. امام رضا(ع) برای مصون ماندن قیام امام حسین(ع) در درجه اول تمام تلاش خود را برای مقابله با تحریف عاشورا و  شهادت جدشان، انجام دادند.
وی ابراز کرد: در روایت اباصلت هروی آمده است: به امام رضا(ع) عرض کردم در اطراف کوفه جماعتی می‌گویند: امام حسین(ع) شهید نشده است و خداوند شخصی  با نام حنظله بن اسعد شبامی را به شکل ایشان درآورد، اوست که کشته شده است و خداوند حسین بن علی(ع) را به آسمان برده است همچنانکه عیسی را به آسمان برد و از کشته شدن نجات داد و به این آیه نیز استدلال می‌کنند «وَ لَنْ يَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلًا».
این پژوهشگر ادامه داد: امام رضا(ع) نیز در پاسخ به آنان فرمودند: آنان دروغ گفته‌اند و مشمول غضب الهی می‎شوند؛ لعنت خدا بر ایشان باد و آنان کافر شده‌اندزیرا رسول خداوند(ص) را که خبر شهادت حسین بن علی را داد تکذیب می‌کنند.
وی ادامه داد: بنابراین روایت حضرت تمام تلاش خود را برای تحریف‌زادیی و مبارزه با کژروی‌های اعتقادی در مورد پیام عاشورا صرف کردند و با عباراتی بسیار شدید این مطلب را نشان دادند.

 ترغیب به عزاداری و برگزاری مراسم سوگواری
مدیر گروه فرهنگ و سیره رضوی بنیاد پژوهای اسلامی آستان قدس رضوی گفت: امام رضا(ع) در عزاداری و مرثیه سرایی به محبان خود تأکید می فرمودند که اشعاری را در رثای سیدالشهداء(ع) بسرایند، ایشان به دعبل فرمودند: «ای دعبل برای حسین مرثیه بسرا و تا زمانی که زنده‌ای مدح کننده ما و یاور مایی، پس هر چه می‌توانی در یاری ما کوتاهی نکن». در این هنگام دعبل 120 بیت در موضوع عاشورا سرود و حضرت در حرکتی فرهنگ‎ساز 300 درهم به ایشان عطا فرمودند و سپس لباس خویش را نیز به ایشان اهدا کردند.
وی افزود: در روایت دیگری دعبل بیان می‌کند در مجلس عزای امام حسین(ع) که توسط امام رضا(ع) برپا شده بود وارد شدم حضرت فرموند: دعبل برای ما بخوان در هنگام خواندن مرثیه حضرت فرمودند: دعبل غم‌های دل ما را به جوش آوردی و در هنگام روضه حضرت از هوش رفتند.

بیان فضایل زیارت سیدالشهداء
انفرادی تصریح کرد: حضرت رضا(ع) در مورد فضایل امام حسین(ع) به ابن شبیب فرمود: «ای پسر شبیب اگر دوست داری که خداوند را در حالی ملاقات کنی که هیچ گناهی نداری پس امام حسین(ع) را زیارت کن»و در روایت‎های متعدد دیگر آثار زیارت امام حسین(ع) را گوشزد می‎کنند که آثاری مانند شفاعت شدن، در زمره مقربان قرارگرفتن، ثواب معادل حج، پاک شدن گناهان، محشور شدن با سیدالشهدا و... از جمله آنهاست.
وی ادامه داد: علاوه بر آنچه بیان شده مباحثی مانند تبری از دشمنان اهل بیت، ذکر روزهای زیارتی امام حسین(ع)، برکات تسبیح کربلا و مطالبی از این دست نشان می‎دهد که فرهنگ سازی امام رضا(ع) برای زنده نگه داشتن حماسه عاشوا و بزرگداشت یاد و خاطره کربلا و امام حسین(ع) با رویکردی مدبرانه و تلاش بسیار دقیق و سرنوشت‌ساز برای استمرار قیام جدشان اباعبدالله الحسین(ع) بوده است که ثمره این تلاش رساندن پیام عاشورا به همه اعصار، زمان‎ها و مکان‎ها است و با این روشنگری به حفظ دستاوردهای واقعه عاشورا پرداختند.