از این میان، چهار کتاب منتخب «الگوها و اسوهها» نوشته حجتالاسلام محمدهادی عبدخدایی، «فرهنگ اصطلاحات علوم و تمدن اسلامی» ترجمه محمدتقی اکبری، «امام علی(ع) و خلفا» به قلم حجتالاسلام اکبر احمدپور و «روضةالاحباب» تألیف مظهر ادوای، حاصل تلاش محققان بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی است.
به بهانه کسب این عناوین برتر به سراغ پدیدآورندگان و آثار آنها میرویم.
کتابی برای تحقق رهنمود رهبری
حجتالاسلام والمسلمین دکتر محمدهادی عبدخدایی، تحصیلکرده دکتری فلسفه و عرفان بوده و در حوزه علمیه به درجه اجتهاد نائل شده است. وی در شمار شاگردان آیات عظام میلانی و استاد شهید مطهری است. اولین کتابش «اخلاق پزشکی» نام دارد و از دیگر آثار مهم ایشان که ثمره 50 سال تحقیق و تالیف است"جلوهگاه عرفان»،«جلوههایی از معارف اسلامی»، "نیایش" و بالاخره «الگوها و اسوهها» هستند.
وی هدف از تألیف کتاب «الگوها و اسوهها(داستانهایی از سیره اقتصادی رسول اکرم(ص) و دخت گرامی(س) ایشان)» را تحقق رهنمود رهبر معظم انقلاب دانسته و میافزاید: «از آنجایی که مسائل اقتصادی و مالی از مسائل مهم جامعۀ کنونی ما و مورد تاکید رهبری است و فرهنگ نقش مهمی در اقتصاد سالم دارد، در این نوشتار کوشیدم با استناد به آیات مقدسه قرآنی و منابع روایی و تاریخی داستانهایی از زندگی اقتصادی رسول اکرم(ص) و نیز چند صفحه از زندگی شکوهمند دختر بزرگوارشان در همین زمینه آورده شود.
ضمن اینکه برای تأکید بر اصالت آنها با پرهیز از داستانپردازی فقط آنچه در نص روایات آمده است در اختیار خوانندگان قرار میگیرد.» این عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی و مدرس حوزه علمیه مشهد در دومین جشنواره نهجالبلاغه برای مقاله "جلوه حق در نهجالبلاغه" عنوان برتر را به دست آورد.
همچنین برای کتاب "نیایش" و نیز مقاله "نهاد فقاهت از منظر قرآن کریم" شایسته تقدیر حوزه علمیه شناخته شد. نمایندگی سه دوره مجلس شورای اسلامی و نمایندگی مجلس خبرگان رهبری نیز از دیگر عناوین این مولف برجسته استان به شمار میرود. وی بنا دارد طی تلاشهای ادبی آینده خود، مجموعه کتابهای زندگینامه اقتصادی حضرت علی(ع) و امام صادق(ع) را نیز به چاپ برساند.
صدور تمدن اسلامی به بیانی دیگر
محمدتقی اکبری، مترجم و ویراستار برگزیده استان، لیسانس زبان انگلیسی است که با 28 سال سابقه تدریس در رشته زبان انگلیسی بازنشسته آموزش و پرورش شده است. وی به صورت پارهوقت از سال 1363 در گروه ترجمه بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی مشغول به کار تحقیق و پژوهش شد. استاد اکبری، در آخرین دوره انتخاب کتاب سال خراسان رضوی برای "فرهنگ اصطلاحات علوم و تمدن اسلامی(فارسی ـ انگلیسی)"شایسته تقدیر شناخته شد.
ترجمه این کتاب در ابتدا با همکاری جمعی از مترجمان صورت گرفت و کار تجدیدنظر اخیر کتاب به همت اکبری به انجام رسید. کتاب مذکور، با 500 صفحه و قطع وزیری در سال 1394 به چاپ رسید. وی در خصوص کیفیت فرایند انتخاب و ترجمه این کتاب میگوید: «گروه ترجمه بنیاد، نیاز به فرهنگ لغات اسلامی به زبان انگلیسی را احساس کرد و پیشنهاد مربوطه را به بنیاد ارائه داد. پس از تایید بنیاد کار تالیف آغاز شد و ... بعد از گذر هشت سال هم برای تکمیل و مطالعه منابع جدید، اثر مزبور با اعمال تغییرات جدید شامل استخراج واژههای جدید و حذف واژههای زاید چاپ شد.»
اکبری ادامه میدهد: «کتاب تنها حاوی واژههای رایج در دانشهایی از جمله قرآن، حدیث، فقه، کلام، اصول، فلسفه و... نمیشود؛ بلکه دامنه علوم و فنون بسیاری را در برمیگیرد که روزگاری در حوزه تمدن اسلامی مطرح بوده است و امروز از اعتبار افتادهاند یا کمتر نامی از آنها میشنویم. اصطلاحات این علوم و فنون مانند طب، معماری، نجوم، هنر، علمالنفس و... اگر چه امروز کاربردی ندارد، اما نقش تاریخی خود را حفظ کرده است.» این مترجم برگزیده، ترجمه و ویراستاری آثار دیگری از جمله آموزش و پرورش فلسطینیان، تاریخ سودان بعد از اسلام، گسترش اسلام در غرب آفریقا، ایران: افسانه و واقعیت: خاطرات سفر به ایران، انتقال قدرت در آفریقا، میراث اسپانیای مسلمان و... را در کارنامه پژوهشی خود دارد که برخی از این آثار با مشارکت یک یا چند تن از همکاران او در مجموعه بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی صورت پذیرفته است. همچنین کتاب انتقال قدرت در آفریقا، رتبه دوم جشنواره علمیـپژوهشی فردوسی را به خود اختصاص داده است. کسب عنوان دبیر نمونه کشوری سال 1372 از وزارت آموزش و پرورش، یکی دیگر از افتخارات اوست.
نگاهی نو به حاکمیت علوی
"امام علی(ع) و خلفا؛ نقدها و تمایزها" عنوان کتابی است به قلم اکبر احمدپور از اساتید دانشگاه فردوسی مشهد در قطع وزیری و در یک هزار نسخه که از سوی بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی به زیور طبع آراسته شده است. این اثر در هفت فصل سامان یافته و در فصل نخست، به مباحثی مقدماتی و موضوعاتی که از پاسخ به آنها گریزی نیست، توجه شده است. در فصل دوم، سیره دینی و فرهنگی در دو مکتب امام و خلفا مورد سنجش و ارزیابی قرار گرفته است.
در فصل سوم نیز مهمترین مسائل و موضوعات قابل طرح در سیره سیاسی و اجتماعی خلفا به همراه نقدهای امام علی(ع) بر آنها، بازتاب یافته است. فصل چهارم، داوریهای خلفا در حوزه قضایی و موضع امام در این حوزه را انعکاس داده است.
سیره مالی خلفا، امام، چگونگی توزیع بیتالمال، سیاستهایی که در این باب پیش گرفتند و نیز میزان همسو بودن این سیاستها با سیره مالی رسول خدا(ص) از جمله مباحثی است که در فصل پنجم مورد ارزیابی قرار گرفتهاند. در فصل ششم این اثر، مروری بر سلوک نظامی خلفا، به ویژه در دو عرصه جنگهای ارتداد و فتوحات، انجام گرفته است.
فصل هفتم نیز به سیره فردی آنان پرداخته و با طرح یک پرسش کلیدی این اثر را به پایان برده است. کتاب استاد احمدپور، در کنار پرداختن به نقدهای امام علی(ع) بر خلفا با استفاده از منابع معتبر اهل سنت، برخی شیوهها و شاخصهای مدیریتی آن حضرت را با حاکمانی که پیش از ایشان صدرنشین خلافت بودند، به طور کوتاه مقایسه کرده است. این اثر، افزون بر نشان دادن تصویری گویا و روشن از حوادث و رویدادهای آن عصر، زمینه آشنایی با سیره عملی امام، به ویژه در حوزه تمایزها و چالشها با نظام خلافت را فراهم میکند تا این بخش از مکتب علوی با همه اهمیت آن، در فراز و فرودهای روزگار و دگرگونیهای آن، دچار آسیب و کمتوجهی نشود.
روایتی متفاوت از قیام عاشورا
کتاب "روضهالاحباب"، روایتی داستانی و منظوم در مقتل امام حسین(ع) به گویش هورایی(کردی) است که مظهر ادوای، تحصیلکرده رشته تاریخ(تاریخ بعد از اسلام) دانشگاه فردوسی مشهد کار تصحیح و ترجمه آن را بر عهده داشته است. این اثر با شمارگان هزار نسخه و در 498 صفحه به همت بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی در سال 1394 چاپ شده است. ترجمه این کتاب یک سال زمان برده و نویسنده کار ترجمه آن را از بهمن سال ۹۲ آغاز کرده است.
پس از پایان ترجمه در بهمنماه سال ۹۳، برای چاپ و انتشار این اثر اقدام کرده که امسال حاصل این تلاشها به ثمر رسیده است. شاعر "روضه الاحباب" ناشناس است و کتابش شامل سه هزار و ۸۷۳ بیت شعر با مضمون قیام عاشورا و وقایع بعد از آن میباشد که توسط قاسم ابن ابوبکر کرد، به گویش هورامی که شاخهای از زبان کردی است، کتابت شده.
این اثر، روایتی منحصر به فرد از واقعۀ عاشورا و حوادث بعد از آن است که در غرب ایران نضج یافته و عناصر محلی به آن رنگی از تازگی و شیوایی بخشیده است. این کار منظوم که نشانگر عشق و دلدادگی قوم هورامی و کُرد به امام حسین(ع) و قیام اوست، به شیوهای تاریخیـاسطورهای، مصائب خاندان اهل بیت(ع) و قیامهای خونخواهانه پیروان آن حضرت را به تصویر میکشد و از این رهگذر روایتی متفاوت از قیام عاشورا پیش چشم مخاطب مینهد. کتاب مذکور، در بیست و سومین دوره جشنواره کتاب سال دانشجویی سال 1395، در گروه علوم انسانی و اجتماعی نیز شایسته تقدیر شاخه ترجمه شناخته شده است.