محمد واعظ زاده خراسانی (۲۵ خرداد ۱۳۰۴ - مشهد) محقق و متفکر اسلامی معاصر، استاد دانشگاه فردوسی مشهد، مؤسس دانشگاه مذاهب اسلامی و نخستین دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی است. وی علوم دینی خویش را در حوزه‌های علمیه نجف، مشهد و قم نزد اساتید و مراجع بزرگی چون سید حسین طباطبایی بروجردی، سید روح‌الله خمینی و علامه طباطبائی آموخت و دارای اجازه نقل حدیث از  مراجع بزرگ است.
وی در سال ۱۳۰۴ خورشیدی(۱۳۴۳ هجری قمری) در مشهد و در یک خانواده روحانی که تا چند پشت از وعاظ نامی خراسان بوده‌اند دیده به جهان گشود. خاندان وی حدود دویست سال در راه وعظ و تدریس علوم به مسلمانان فعالیت داشته‌اند وی از اوایل تحصیلات حوزوی هنگامی که هنوز از سطح فارغ نشده بود، از بیانات قرآنی و تفسیری پدر خود حاج شیخ مهدی واعظ خراسانی، نخست در نجف در سالهای ۱۳۱۸ تا ۱۳۲۱ و سپس در مشهد از سال ۱۳۲۱ تا ۱۳۲۹ در مسجد گوهرشاد بهره فراوان برد.او همچنین داماد سید میرزا هاشم میردامادی است.
تحصیلات
ایشان پس از گذراندن دوره مکتبخانه و مدرسه در سال ۱۳۱۸ شمسی همراه پدرش راهی نجف اشرف شد و تا اواسط سال ۱۳۲۱ در آنجا  ادبیات و مقدمات و سطوح ابتدایی فقه و اصول را فراگرفت. در این سال به مشهد مراجعت نمود در حوزه علمیه مشهد تحصیلات حوزوی را تا سال ۱۳۲۸ در رشته‌های مختلف علوم اسلامی اعم از نقلی و عقلی و معارف و نیز سطوح عالی و بخشهایی از درس خارج فقه و اصول را نزد استادان آن حوزه مانند: سید یونس اردبیلی، کفائی، میرزا مهدی اصفهانی، حاج شیخ هاشم قزوینی، حاج شیخ مجتبی قزوینی، حاج شیخ کاظم دامغانی و دیگران طی نمود. وی در حوزه با سید علی سیستانی هم مباحثه بود. در شهریور سال ۱۳۲۸۸ شمسی به حوزه علمیه قم منتقل و طی ۱۱ سال از درسهای استادان بزرگ آن سامان و مراجع تقلید وقت بروجردی، سید محمد حجت، سید صدرالدین صدر، سید محمدرضا گلپایگانی و محمدعلی اراکی و چند سال از درس اصول آیت الله خمینی و از درس فلسفه سید محمدحسین طباطبایی استفاده نموده و در علوم نقلی و عقلی از ایشان اجازه اجتهاد دریافت کرد، و همچنین اجازه نقل حدیث را از شخصیتهای بزرگ و از جمله علامه شیخ آقابزرگ تهرانی، علامه سمنانی، رامهرمزی و اجازه شفاهی از آیت الله بروجردی اخذ نمود . وی در حوزه علمیه قم در تدوین کتاب حدیث بزرگ جامع احادیث الشیعه نزد آیت‌الله بروجردی شرکت داشته‌است. در این دوره وی از مؤسسین و نویسندگان مجله قدیمی و پربار «درس‌هایی از مکتب اسلام» بود که از سال ۱۳۳۷۷ در قم انتشار یافت و با توجه به وجهه و معروفیت نویسندگان و گردانندگان آن با موفقیت همراه شد. اعضای دیگر هیئت تحریریه این مجله آقایان سید موسی صدر، علی دوانی، جعفر سبحانی، مجدالدین محلاتی، ناصر مکارم شیرازی، سید عبدالکریم موسوی اردبیلی، حسین نوری همدانی و سید مرتضی جزایری بودند.
وی پس از مراجعت از قم و استقرار در مشهد در سال ۱۳۳۹ به کانون نشر حقایق اسلام که محمد تقی شریعتی مؤسس آن بود رفت‌وآمد داشت و گاهی به جای شریعتی تفسیر می‌گفت. در همین سال از وی به جهت تدریس در دانشگاه مشهد مقدس (دانشگاه فردوسی) دعوت بعمل آمد و با تشویق سید محمد بهشتی در دانشکده معقول و منقول سابق (دانشکده الهیات و معارف اسلامی کنونی) در رشته  تاریخ فقه جعفری به تدریس مشغول گردید .

دانشکده علوم معقول و منقول مشهد (الهیات و معارف اسلامی)، سال ۱۳۴۲ شمسی - از سمت راست نفر اول : محمد تقی شریعتی، نفر دوم : کاظم مدیر شانه چی، نفر چهارم : بدیع‌الزمان فروزانفر - از سمت چپ نفر اول : امام موسی صدر، نفر سوم : محمد واعظ زاده خراسانی

آیت الله واعظ زاده در زمینه‌های تفسیر قرآن، فقه، فقه الحدیث، تاریخ تفسیر، تاریخ حدیث، تاریخ علوم عقلی، تاریخ فقه، قواعد فقه، تاریخ علوم اسلامی، تاریخ اسلام و فلسفه و کلام به تدریس و ارشاد دانشجویان همت گماشته‌است و سالها بعنوان استاد تمام وقت در دانشگاههای مختلفی چون علوم اسلامی رضوی مشهد، دانشگاه تربیت مدرس و دانشکده الهیات دانشگاه تهران به تربیت دانشجویان جوان پرداخته و تاکنون به این مهم اشتغال دارد.

فعالیت‌های فرهنگی و سیاسی
 
در کنار علامه محمدحسین فضل‌الله

•    برگزاری کنگره جهانی هزاره شیخ طوسی در سال ۱۳۵۰ شمسی با شرکت علما  وپیشوایان فرق مختلف اسلامی و عده‌ای از مستشرقین (به مناسبت هزارمین سال ولادت طوسی)
•    شرکت در کنگره‌های مختلف در داخل و خارج کشور قبل و بعد ازانقلاب اسلامی که در یکی از همین کنگره‌ها ایجاد مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی را پیشنهاد و در  ۱۹ مهر ۱۳۶۹ با حکم سید علی خامنه‌ای دبیر کلی آن به عهده وی گذاشته شد و تا سال ۱۳۸۰ این مسئولیت را برعهده داشت.
•    مدیر گروه علوم قرآن و حدیث دانشکده علوم معقول و منقول مشهد (الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد)(سال ۱۳۵۲ تا ۱۳۵۶)
•    سرپرستی نشریه دانشگاه الهیات مشهد.
•    مدیریت مجله آستان قدس رضوی.
•    تأسیس دانشگاه مذاهب اسلامی در تهران.
•    عضویت در شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی.
•    عضویت در هیاتهای امنای دانشگاه مذاهب اسلامی، مدرسه عالی شهید مطهری، دانشگاه علوم اسلامی رضوی و شورای عالی کتابخانه ملی.
•    مدیریت دو گروه قرآن و اقتصاد اسلامی در بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
•    نایب رئیس اتحادیه بین‌المللی علمای مسلمان.
وی از اکثر کشورهای اسلامی دیدار نموده و با مقامات سیاسی، اندیشمندان و شخصیت‌های برجسته جهان اسلام تماس حاصل کرده و در دهها کنگره بین‌المللی سخنرانی نموده‌است.

آثار
تصحیح، تحقیق، تعلیق و ترجمه
•    ترجمه و تحقیق کتاب «الجمل و العقود فی العبادات » از شیخ طوسی.
•    تصحیح و تحقیق دو کتاب «المقنع و الهدایة » از شیخ صدوق.
•    گردآوری و تصحیح و انتشار مقالات کنگره شیخ طوسی در سه جلد و نیز کتاب رجال و فهرست شیخ طوسی از سوی آن کنگره در دو جلد.
•    شرکت در تالیف جامع احادیث الشیعه اثر آیت‌الله بروجردی.
•    طرح و مشارکت در تالیف کتاب «المعجم فی فقه لغة القرآن و سر بلاغته » که زیر نظر وی در گروه قرآن بنیاد پژوهشهای اسلامی در دست تالیف است و تاکنون سی و یک جلد از آن چاپ شده‌است.
•    طرح و مشارکت در تالیف کتاب «نصوص فی علوم القرآن » که در گروه قرآن آن بنیاد در دست تالیف است.
•    طرح و مشارکت در تالیف کتاب «نصوص فی الاقتصاد الاسلامی کتابا و سنة و فقها» که در گروه اقتصاد الاسلامی آن بنیاد در دست تالیف است.
•    مقدمه و تقریظ بر کتابهایی چند از جمله مقدمه مفصل سلسله کتب رجالیه آیت‌الله بروجردی که زیر نظر استاد واعظ زاده در مشهد چاپ شده‌است. نیز مقدمه «الرسائل العشر» از شیخ طوسی که از سوی انتشارات جامعه مدرسین در قم چاپ گردیده‌است و جز اینها.

کتاب‌ها
•    امام خمینی و انقلاب اسلامی: این کتاب مجموعه مقالات استاد درباره انقلاب اسلامی، آیت‌الله خمینی و مرجعیت است.
•    پیام وحدت: مجموعه مصاحبه‌های مطبوعات، شخصیتها و مؤسسات فرهنگی و علمی، با استاد در این کتاب فراهم آمده‌است.
•    ندای وحدت: مجموعه سخنرانیهای استاد در نماز جمعه تهران است که به زبانهای عربی، انگلیسی و اردو برگردان شده‌است.
•    حیاة الامام البروجردی: این کتاب مقدمه سلسله تحقیقات رجال شناختی آیت‌الله بروجردی است که زیر نظر استاد چاپ شده‌است.
•    الحجّ فی السّنة: در این نوشتار، حج از دیدگاه روایات شیعه و اهل سنّت مورد بررسی قرار گرفته‌است.
•    دراسات و بحوث: این کتاب مجموعه‌ای دو جلدی است که در جلد اول ۲۳ مقاله و در جلد دوم ۱۵ مقاله در پیرامون تاریخ اسلام، وحدت اسلامی و منابع اسلامی، تدوین شده‌است.
•    رسالة الشیخین: حاوی مکاتبه میان استاد و شیخ بن باز مفتی فقید کشور عربستان سعودی است.
•    زندگانی آیت‌الله العظمی بروجردی: این نوشتار به مناسبت کنگره بزرگداشت آیت‌الله بروجردی و شیخ محمود شلتوت تدوین شده‌است.
•    سه گفتار درباره شهید مطهری: این کتاب حاوی سه سخنرانی استاد در مورد زندگی علمی مرتضی مطهری است.
•    الوحدة الاسلامیّة؛ عناصرها و موانعها: این کتاب، شامل بخشی از مقالات عربی استاد در زمینه وحدت اسلامی است.
•    مجموعه مقالات استاد: این مجموعه را بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی در چند مجلّد در دست چاپ دارد.
•    نشریه "مجلة رسالة التقریب".

افتخارات
•    برنده جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران (سال ۱۳۸۶)
•    استاد نمونه کشوری (سال ۱۳۸۷)

درگذشت
محمد واعظ زاده خراسانی صبح روز یک شنبه 28 آذرماه 1395 در مشهد درگذشت.

آثار حضرت آیت الله واعظ زاده خراسانی در بنیاد پژوهشهای اسلامی