حجتالاسلام مهدی مهریزی طرقی استادیار دانشگاه علوم و حدیث در نشست «حدیثپژوهی در سایهسار انقلاب اسلامی» که با حضور جمعی از پژوهشگران و محققان در بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی برگزار شد، عنوان کرد: قرآن و سنت دو مصدر اصلی دینشناسی برای ما مسلمانان به ویژه شیعیان است که این دو یک مشترکاتی دارند؛ هر دو به وحی متصل بوده و منشأ آموزههای دینی هستند و همچنین از قداست و اعتبار برخوردارند.
وی ادامه داد: قرآن و حدیث تفاوتهایی نیز به لحاظ شکلی و صوری با هم دارند. نخست اینکه قرآن اعتبار و حجتش به خودش منتهی میشود و یک عامل بیرونی به او اعتبار نداده است؛ اما سنت اعتبارش را از قرآن میگیرد. قرآن مصونیتش نزد تمام فرق اسلامی مورد اتفاق است؛ اما اکثر مسلمانان معتقدند که حدیث دست به دست و تحریف شده است.
مهریزی طرقی تصریح کرد: تفاوت دیگر در ظرف زمانی و مکانی است؛ مدت زمان نزول قرآن اندک بوده، در 23 سال نازل شده و مختص به فرهنگ محدودی است، اما ظرف زمانی حدیث بسیار گسترده است و دوران شکلگیری آن حدود 350 سال به طول انجامیده است.
وی افزود: در مجموع قرآن و حدیث در اعتبار و حجت، مصونیت، فضای زمانی و مکانی و همچنین در حجم تفاوت دارند که این تفاوتها دو نتیجه دارد؛ نخست اینکه قرآن در جایگاه و مقام اول قرار دارد و نتیجه دوم اینکه پژوهشهای علمی صورت گرفته درباره قرآن بیشتر از کارهای پیرامونی حدیث است.
این نویسنده آثار حدیثی با بیان اینکه شعار بازگشت به قرآن از اتفاقاتی بود که در جهان اسلام و در دوران معاصر رخ داد افزود: بحث مهجور بودن قرآن و بازگشت به قرآن کریم مطرح شد و مرجعیت قرآن در علوم اسلامی و ایجاد نگاه و افقهای بلند برای خلاء پژوهشهای حدیثی شکل گرفت.
وی به مقایسه فعالیتهای حدیثی اهل شیعه در قبل و پس از انقلاب اسلامی پرداخت و تصریح کرد: در دوران قبل از انقلاب اسلامی این فعالیتها در 5 گروه دستهبندی میشد که تدوین احادیث در شکلهای مختلف، شروحی بر کتابهای حدیثی، ترجمه به زبان فارسی، کتابهای رجالی و آثار حوزه درایه الحدیث از جمله آنها بود.
این استاد حوزه و دانشگاه همچنین افزود: در دوران پس از انقلاب اسلامی فعالیتهای جدی در زمینه احادیث در 16 محور صورت گرفته است که میتوان به تصحیح آثار گذشتگان و نسخ حدیث شیعه، تنظیمهای جدید احادیث، مسندنویسی (روایات یک راوی را جمع آوری کردن)، معجم و راهنمانویسی، نرمافزارهای حدیثی، مجموعه سازی کتابهای حدیثی، ترجمه احادیث به زبان فارسی و سایر زبانهای دیگر و ... اشاره کرد.
وی در ادامه فعالیتهایی همچون گزیده و تلخیصنویسی (کوچک کردن کتابهای بزرگ)، نشریات اختصاصی حدیث، فهرستنویسی و چکیده پایاننامههای حدیثی، ترجمه آثار غربیان با موضوع حدیث و فعالیتهای تحلیلی و پژوهشی را از دیگر کارهای جدی در این حوزه برشمرد.
مهریزی طرقی، بیان کرد: پالایشی پرداختن به احادیث موضوعی، مکاتب حدیثی شیعه، پایاننامههای حدیثی، تجزیه و تحلیل تاریخی حدیث، پرداختن به بحث قواعد فقهالحدیث، فلسفه حدیثی، تأسیس رشته و مراکز حدیثی از دیگر اقدامات جمهوری اسلامی ایران در حوزه حدیثشناسی بوده است.